Leren lezen

'Hoe was het vroeger bij jou op school?' vroeg mijn zoon, 'werden jullie ook geslagen?' Het was onderweg van school naar huis, mooi zonnig, een beetje wind. Bijna voorjaar. Lammetjesweer.
'Ach,' zei ik. 'Niet echt heel vaak. Soms een beetje. Hoezo?'
Ik had het als geruststelling bedoeld, maar het pakte anders uit.
'Soms een beetje?' drong hij aan.
'Het hoofd van de school sloeg, soms,' zei ik, 'maar mij niet, hoor. Hij sloeg alleen jongens die thuis ook al geslagen werden. Dan nam hij ze mee op de gang, en daar sloeg hij een tijdje. En wij moesten dan doorwerken, sommen maken.'
Mijn zoon verwerkte dit zwijgend.

We reden naast elkaar naar huis, hij in gedachten en ik ook. Ik dacht voor het eerst in jaren weer eens aan Johannes, die van een boerderij kwam, een half uur fietsen buiten het dorp. Ze hadden schapen thuis, en geiten. Een paar keer per jaar waren de schapen in de stal. Om te lammeren en om geschoren te worden. De geiten waren er altijd. Johannes was vaak zoek. Dan verborg hij zich, voor zijn vader, tussen de beesten.

Waarom de hoofdmeester een hekel aan hem had, weet ik niet. Johannes lette niet op, liet vaak dingen zomaar vallen, stotterde. Hij rook naar stal, haalde vaak zijn neus op. En hij kon niet lezen. Als hij de beurt kreeg, zweeg hij.

Er was een leesmoeder die Johannes soms, als hij bij het uitgaan talmde op het schoolplein, mee naar huis nam. Ze zette hem in de keuken aan tafel, tekende letters, sloeg boeken voor hem open. Ze probeerde, probeerde nog een keer, gaf niet op. Johannes zweeg, keek de keuken rond en dronk zijn melk.
Tot ze, op een koude voorjaarsdag, de deur naar de tuin openzette en haar Lammy aantrok; een jas gemaakt van een binnenstebuiten gekeerde schapenvacht. Johannes kwam tegen haar aan zitten, streelde met zijn hand over haar arm en begon hardop te lezen, eerst haperend, maar steeds vloeiender.

Zo heb ik hem nog regelmatig zien zitten lezen, met zijn hand op de schapenvacht van zijn leesmoeder en zijn ogen op de bladzijden. Verhalen van achter de eindeloze horizon, de Kleine Kapitein, de Menseneter van Malgudi, Alleen op de Wereld.